Indian poetics :Prof. Vinod joshi's expert lecture

Hello viewers,

    I'm here with my new blog about the Indian poetics.In our English department (MKUB) held expert lectures of Prof. Vinod joshi sir.Thanks for that to both proffesors Dr. Barad sir and Vinod joshi sir. This blog is about those lecture which are taken by sir on Indian poetic...

 

        On ( 3/12/2019)  very first day we all talk about the basic information about the 'Indian politics' We can say there are many schools of Bharatmuni, Aanandvartan, Kuntak, Bhamak and Shailendhra.

  We may say that western criticism is talking about the result while Indian criticism is talking about the process that how is possible and happen. In that case we can say that ptosecc is more important than result .

As we know that language is made by us it is not natural. It is applied. We learnt it  by imitation of anyone. Language is medium to communicate and transfer our emotions and feelings but but but than even we can not communicating what we exat feel because of words sometimes we can not find the proper and appropriate word to express our feelings .Languages produced the meaning.

Ex : No one can define the smell of flowers that how is it? We just feel it.

Rasa sampraday

                              Bharatmuni Indian theatrologyst talk about the 'RASA'. In his work 'NATYASHASTRA' he explained about the Rasa,in sixth Aadhyay. He used word NATYARASA.

        विभावानुभाव्यव्यभिचारी संयोगत रसनिष्पतिः।

   

  In this sentence there are four words :

1। વિભાવ :

      "જેના આધારે રસ નિષ્પન્ન થાય તે વિભાવ" પ્રાચીન આચાર્યોએ વિભાવના બે મુખ્ય પ્રકાર પાડ્યા છે.

(1) આલંબન

(2) વિલંબન અથવા (ઉદ્દીપક )

2 અનુભાવ : પ્રતિક્રિયા (reflection )

3 વ્યભિચારીભાવ: સંચારીભાવ જે સ્થિર ના હોય.  It can be changed not permanent that kind of emotion. 

  On second we learnt about ' STHAYI BHAV'.shayi bhavtu means that kind of emotion and feeling that have in every human being.

રતિ  - શૃંગાર

હાસ- હાસ્ય

શોક-  શૃંગાર

ક્રોધ- રૌદ્ર

ઉત્સાહ - વિર

ભય- ભયાનક

જુગુપ્સા- વિભત્સ

વિસ્મય - અદ્ભુત

શમ - શાંત

     शृंगार करूणवीर

     रौद्र हास्य भयानक

     विभत्साद्भूतशांतश्व

     नव नट्ये रसा स्मृता।।

1 Bhatta Lollat

2 Shri shankuk

3 Batta Nayak

4 Abhinavgupta

 1.          According to Bhatta there is nothing like 'Rasa'.Rasa can be produced when we read and watching play. The character of play they creat Rasa in audience.He gave 'UTTAPTIVAD'.

 2.     According to Shri shanku ,he said Rasa can be assumed. When we assumed it after that Rasa exist.like love, anger, sorrow,... He gave four term(પ્રતિતી)

  1 યથાર્થ (Truth)

  2 મિથ્યા (False)

  3 સંશય (Doubt )

  4 સાદ્શ્ય (what we can see)

  He gave 'ANUMITIVAD'

  3.  Bhattanayak  said that this Rasa is about both Player on stage and for audience as well. he gave BHUKTIVAD.

 4.  ABHINAVGUPT:  he talk  about 'ABHIVYAKTIVAD'.

तत् वाकयार्थो रसः

 Rasa  gives the intention to poetry.

      "Every poem however is a strictly Limited piece of experiences...it is  more highly  delicately organised than ordinary experience of the street" -I. A. Richard 

On the third day (5/12/2019) we learnt about ' DHVANI' school if dhavni given by AANANDVARDHAN. Here some kind of dhavani :

1)  VASTU DHAVNI :

     In this dhvani there is important of main thing /object when we satire on something like if someone is late to arrive and we say that wow you come earlier..  In that way..

કવિ જે કાવ્યમાં નિરૂપણ વખતે અલંકારો પ્રયોજીને લાગણી કે ભાવના ઉત્કૃષ્ટતા ના દર્શાવે , પરંતુ વસ્તુઓના સ્થૂળ સંકેતો માંથી પ્રિય માં અર્થ હિન્દી આપે તેવા કાવ્યને વસ્તુ ધ્વનિ કહે છે. ઉદાહરણ,

ફંફોસ્યુ સૌ ફરી ફરી,અને હાથ લાગ્યું ય ખાસ્સું

2)  ALANKAR DHAVNI:

      In this dhavni we can find alankar. Like Upma alnkar etc.

 વાંસળી જેવી ઊગે સ્હવાર, મોરપિચ્છ જેવી ઊગે સાંજ"

3)  RASA DHAVNI:

     In this one  there  is emotion and feeling are in centre.

       "ઘટમાં ઘોડા થનગને,આતમ વીઝે પાંખ
       અણદીઠેલી ભૌમ પર યૌવન માંડે આંખ"
                                       - ઝવેરચંદ મેઘાણી

શબ્દશક્તિઃ

અભિધાઃ જે સીધો અર્થ આપે તે અભિધા
 લક્ષણાઃ જે નજીક નો અર્થ આપેલ તે લક્ષણા
વ્યંજનાઃ જે હોય એના કરતા કોઈ અન્ય જ અર્થ કે કોઈ બીજો જ અર્થ નિષ્પન્ન કરે તે વ્યંજના

Vkrokti.

  This school is  made by KUNTAK.

અમે વળીને જોયું ને તમે વળ્યા વળાંક

ગલીનો હોય કે પછી નજરનો હોય વાંક.

"અમે રે સૂકું રૂનું પૂમડું તમે ,અત્તર રંગીલા રસદાર"

      As we know that human beings don't like any one thing for forever.our choice can be changed with passing time. So it's not straight but like zigzag type you know.

So we like the shape of mountain, The river,trees ect so in the nature every thing is ' Vakra ' we called it esthetic in modern criticism.

There are six types of Vkrokti,

(1) વર્ણવિન્યાસ વક્રતા:

  ઉભા.   શ્રી રામચંદ્ર કૃપાળુ ભજમન....

(2) પદપૂરાર્ધ વક્રતા:

ઉદા. ગઢને હોંકારો તો કાંગરાય દેશે

      પણ ગઢને હોંકારો કોણ દેશે

(3) વાક્ય વક્રતા:

ઉદા.  You too Brutus

(4) પદપૂવાર્ધ વક્રતા:

તમે ટહુક્યા ને આભ મને ઓછું પડ્યું

  આ વાક્ય ની અંદર તમે એ પદ પુરવાર થાય છે એના વગર વાક્યના અર્થની સ્પષ્ટતા થતી નથી અધુરી જણાય છે ટૂંકમાં.

(5)પ્રકરણ વક્રતા:

કોઈપણ એક સર્જન ના અંશ માત્ર ઘટનાને લઈને કોઈ બીજી કૃતિની રચના કરવામાં આવે ત્યારે તે પ્રકરણ વક્રતા બને છે દાખલા તરીકે મહાભારતમાંથી દ્રૌપદીના પાત્રને લઈને રચવામાં આવેલ  પ્રબંધ કાવ્ય સૈરેન્ધ્રી.

વીટીનો પ્રસંગ - શાકુન્તલમ

(6) પ્રબંધ વક્રતાઃ

    ઉદા .આખી કૃતિ નવલકથા વગેરે માંથી જે મુખ્ય ભાવ પ્રગટ થતો હોય તે પ્રબંધ વક્રતા છે જેમકે શબરી ભુલાય પણ તેનો ભાવ જે છે એ રાહ જોવાનો છે તે પ્રબંધ વક્રતા છે રામાયણમાંથી રામ અને રાવણ નું યુદ્ધ એ અસત્ય પર સત્યનો વિજય સૂચવે છે તે એટલે પ્રબંધ વક્રતા.

માનવીની ભવાઈ ભૂખથીય ભૂંડી ભીખ છે આખી કૃતિ મલે તો કે દુકાળનું વર્ણન કર્યું છે રાજુ અને કાળું ના પાત્ર દ્રારા લેખકે ભૂખથીય ભૂંડી ભીખ છે તે દર્શાવે છે.

મળેલા જીવ સાચો પ્રેમ કસોટીએ ચઢે છે નીખરી ઊઠે છે આ કૃતિમાં લેખક કે પ્રેમમાં પડેલા બે જીવોની વ્યથા બનાવેલી છે કૃતિને અંતે પણ એમનો પ્રેમ ખરો ઉતરે  છે એ  પ્રબંધ વક્રતા થી સૂચવાય છે.

આ થવા પાછળના મુખ્ય ત્રણ પ્રકાર ના ગુણ હોય શકે છેઃ

 1 પ્રાસાદ

 2 ઓજસ

 3 માધુર્ય

અલંકાર

અલંકાર નૈસર્ગિક નથી એપલેટ છે અનિવાર્ય નથી સાહિત્ય માટે જરૂરી છે વાણી અલંકારીત હોય તે વ્યક્ત થાય છે ભર્તુહરી ની મુજબ વાણીનો છે અલંકાર છે તે જ સાચો છે વાણી સાથે વ્યક્તિત્વ જોડાયા છે જેથી પાણી પરથી ખ્યાલ આવે વ્યક્તિનું વ્યક્તિત્વ અલંકાર નું સ્થાન સાર્થક હોવો જોઈએ અલંકાર ક્યાં વપરાય કેવી રીતે વપરાય તેના નિયમો હોય છે તે જેઠા સ્થાને વાપરવાને બદલે યોગ્ય રીતે વપરાય તે અનિવાર્ય છે. અલંકાર માત્ર કોઈ એક પંક્તિને નહીં પરંતુ સમગ્ર કાર્ય ની શોભા ને વધારે છે જેમકે

 આ નભ ઝૂક્યું તે કાનજી ને ચાંદની તે રાધા રે

રિતી :

Riti is the way of presention.

 Riti means prosecc or method it should be of creater. VAMAN  gives more important to the riti.

      रितीरआत्मा काव्यस्य।

We also can say that Riti is style of writer or creater.

Style can be changed with time, place and language.

Auachitya

As Coleridge said

      " Best word in best order "




Thank you.... Give your suggestions...